مدارك لازم جهت تقاضاي ثبت اختراع در داخل كشور:

طبق ماده 22 و 23 آئين‌نامه اجرايي قانون ثبت اختراع تجارتي و اختراعات متقاضي ثبت بايد مدارك ذيل را تهيه و به اداره مالكيت صنعتي تسليم نمايد.

1- اظهارنامه اختراع 3 نسخه
اظهارنامه اختراع فرم مخصوص بوده و جزء اوراق بهادار مي‌باشد متقاضي مي‌بايستي از واحد فروش اوراق بهاءدار مستقر در اداره كل ثبت شركتها تهيه و مانند فرم ضميمه نسبت به تكميل و امضاء آن اقدام نمايد.

برای دانلود اظهارنامه تقاضای ثبت اختراع اینجا را کلیک نمایید

2- توصيف مشروح اختراع يا وسيله جديدي كه بررسي آن تقاضا مي‌شود 3 نسخه
اختراع مورد ادعا مخترع بايد بطور كامل شرح داده شود. در شرح اختراع بايد تمام جنبه‌هاي اختراع ادعايي بطور وضوح بيان گردد. توصيه‌ مي‌شود در تهيه شرح توصيف اختراع ازكاغذهاي A4 استفاده گردد.

3- نقشه‌هاي اختراع 3 نسخه
نقشه كامل اختراع بايد با مركب و از روي مقياس متري تهيه و ذيل نقشه‌ها متقاضي يا وكيل او امضاء و مهر شود وفق ماده 27 آئين‌نامه اجرايي قانون ثبت علائم تجارتي و اختراعات نقشه‌ها توصيف مشروح اختراع در روي كاغذي كه 34 سانتي‌متر طول و 22 سانتي‌متر عرض داشته باشد رسم گردد و همچنين براي انجام امر مذكور فقط از يك روي كاغذ استفاده
شود.

4- در صورتي كه تقاضانامه توسط وكيل متقاضي تسليم اداره مالكيت صنعتي شود اصل وكالتنامه با رونوشت يا فتوكپي برابر اصل شده بايستي ضميمه اظهارنامه شود.

5- در صورتي كه تقاضاي ثبت اختراع از طرف شركت ثبت شده به عمل آمده باشد يك برگ روزنامه رسمي دليل مديريت شركت بايستي به ضميمه مدارك تسليم اداره مالكيت صنعتي
شود.

6- تصویر برابر اصل شده شناسنامه مخترع يا مخترعين

7- قبض رسيد بانكي حق‌الثبت اظهارنامه تقاضاي ثبت اختراع
مدارك فوق‌الذكر تهيه و تسليم اداره مالكيت صنعتي شود

کلیات ثبت اختراع

بطور کلی اختراع (Invention)عبارت است از محصول يا فرآيندي كه راه جديد انجام کاري را ارائه مي دهد يا راه حل فني جديدي را براي مشكل خاصي پيشنهاد مي كند.طبق تعریف، اختراع می تواند محصولی جدید و فرآیند تولید آن یا فرآیندی جدید برای تولید محصول شناخته شده و یا کاربرد جدیدی از یک محصول شناخته شده باشد. حق ثبت اختراع يا پتنت(patent) نیز حــق انحصاري اسـت كـه در قبـال اختـراع ثبت شده به مختـــرع يا نمـايندة قانوني او اعــطا (grant) مي‌شود.پتنت حمايت قانونـي از اختـراع را براي دارندة آن تأمين مي‌كند. اين حمـايت براي مــدت محـدودي (حداکثر بيست سال) در ازاي افشاي جزئيات اختراع براي عموم، اعطا مي‌گردد.حمايت پتنت به اين معنا است كه مورد اختراع را نمي‌توان بدون اجازة دارندة‌پتنت به صورت تجاري توليد كرد، استفاده يا توزيع نمود و به فروش رساند.

به اين نکتة مهم بايد توجه داشت که پتنت مجوز توليد محصول اختراعي نيست بلکه تنها ديگران را از توليد آن باز می دارد.

حقــوق پتنت معـمولاً پس از ارائه دادخواست از سوي دارندة آن به دادگاه، احقاق مي شود. دادگاه در بيشتر نظام‌ها، شخص يا اشخاص نقض كننده حقوق پتنت را از اين كار باز داشته و وی را مکلف به جبران خسارتهای وارده به صاحب حق اختراع می نماید. همچنين چنانچه شخص ثالثي در دادگاه حق اعطا شدة پتنت را به چالش كشيده و در اين امر موفق شود، حق پتنت اعطا شده غير معتبر شناخته خواهد شد. به عنوان مثال بتواند ثابت نمايد که اختراع فاقد شرايط قانوني و لازم برای ثبت بوده است.دارندة پتنت حق دارد تصميم بگيرد چه كسي مي تواند در طول مدت حمايت، از اختراع وي بهره‌برداري نمايد. وي مي‌تواند با عقد قرارداد، اجازه يا ليسانس استفاده از اختراع را به افراد ديگر واگذار کند. دارندة‌پتنت همچنين مي‌تواند حق اختراع خود را بطور كامل به ديگري بفروشد كه خريدار، دارندة جديد آن اختراع شناخته خواهد شد. با انقضاي دورة زماني پتنت (حداکثر۲۰ سال از زمان ثبت تقاضانامه)، حمايت از اختراع پايان گرفته و استفاده از آن در اختيار عموم خواهد بود. يعني دارندة پتنت ديگر حقوق اختراع خود را دارا نبوده و هر شخصي مي‌تواند از آن بهره برداري تجاري کند.شرایط ثبت اختراعطبق قانون اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی‌، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت‌، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع‌دستی‌، کشاورزی‌، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.

موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است‌:

الف ـ کشفیات‌، نظریه‌های علمی‌، روشهای ریاضی و آثار هنری‌.

ب ـ طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی‌.

ج ـ روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان‌.

این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.

د ـ منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل‌دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.

هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد.

فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه‌ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع‌، افشاء شده باشد. درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.

و ـ اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق‌حسنه باشد.ماده ٢٦ قانون ثبت علايم و اختراعات مصوب تيرماه ١٣١٠ به جايتعريف اختراع به احصاي موارد در مقام تعريف برآمده و مقرر مي دارد: هر قسم اكتشافيا اختراع جديد در شعب مختلفه صنعتي يا فلاحتي به كاشف يا مخترع آن حق انحصاري ميدهد كه بر طبق شرايط و در مدت مقرر در اين قانون از اكتشاف يا اختراع خود استفادهنمايد مشروط بر اينكه اكتشاف يا اختراع مطابق مقررات اين قانون در اداره ثبت تهرانبه ثبت رسيده باشد نوشته اي كه در اين مورد اداره ثبت تهران مي دهد ورقه اختراعناميده مي شود. اختراع حاصل خلاقيت ذهني بشر است يا مي توان گفت اختراع راه حل جديدبراي مشكلات فني جامع به شمار مي آيد . ماده٢٧ قانو مارالذكر مقرر مي دارد: هر كسمدعي يكي ازا مور ذيل باشد مي تواند تقاضاي ثبت نمايد:

١- ابداع هر محصول صنعتي جديد

٢- كشف هر وسيله جديد يا اعمال وسايل موجوده به طريق جديد براي تحصيل يكن تيجه يا محصول صنعتي يا فلاحتي .

ابداع در ترمينولوژي حقوق دكتر جعفري لنگرودي چنين تعريف شده است :

در لغت به معني اختراع و ايجاد چيز تازه است بنابراينوقتي كسي هر گونه محصولي با استفاده از فكر خود در امر صنعت

( استفاده از صنعت بلحاظ عام بودن و گسترده بودن كلمه مي باشد و اطلاق آن به كليه محصولات بوجود آمده بدون وجود سابقه جايز ميباشد.) بوجود آورد يك پديده جديد بوجود آورده كه داراي صفت تازگي ونو بودن است فلذا استحقاق آن را دارد كه تقاضاي ثبت و حمايت نمايد و هم چنيناست كسي كه يك وسيله جديد را كشف مي نمايد در ترمينولوژي حقوق كلمه كشف چنين تعريف شده: در لغت به معني نمودار ساختن و پرده برداشتن از چيزي كه در پنهاني و خفا بودهاست يا وسايلي كه قبلا موجود بوده به طريقه جديدي مورد بهره برداري جهت دستيابي به نتيجه جديد قرار مي گيرد.

بنابراين قانونگذار قصد ايجاد محدوديت براي ايجادنتيجه جديد از محصولات قديم نداشته و به همين جهت مشوق آحاد مردم مي باشد كه بااتكا به فكر و انديشه خدادادي خود به تفكر و تعقل در زمينه هاي گوناگون برايدستيابي و رسيدن به نتايج جديد بپردازند متفكران و انديشمندان مي توانند با مختصرتغييراتي در وسايل موجود و يا قديمي نتيجه جديدي بدست آورند در اين صورت علاوه بران كه حقوق مخترعين وسايل موجود حفظ مي شود حمايت از نوآوري نيز خواهد شد.

ارائه تعريف جامع و مانع از اختراع كاري بس دشوار است ليكن مي توان بطور اختصاربيان نمود كه از قوه به فعل درآمدن يك فكر يا اعمال يك فكر جديد در روي وسايل موجوديا ايجاد تغيير و تبديل در روي وسايل موجود براي دستيابي به نتيجه جديد اختراعمحسوب مخترع اجازه آن را دارد كه از قانونگذار با تقاضاي ثبت اختراع خود درخواستحمايت نمايد و وفق ماده ٢٩ قانون ثبت علائم و اختراعات كسي كه بدوا تقاضاي ثبتاختراع بنام خود مي نمايد مخترع شناخته شده و پس از ثبت اختراعش مورد حمايتقانونگذار قرار مي گيرد.

اختراعات قابل ثبت:

كليه مواردي كه در زمينه علوم و صنعت وكشاورزي در جهت بهبود وارتقاي وضعيت زندگي آحاد جامعه بوده و جنبه تازگيدارد بعنوان اختراع قابل ثبت مي باشد در مقابل آن بنا به دستور ماده ٢٨ قانون ثبت علائم و اختراعات براي نقشه هاي مالي تقاضاي ثبت پذيرفته نمي باشد و همچنينقانونگذار جهت صيانت از حقوق مردم و خارج ساختن سلطه شخص يا اشخاص خاص بر اموردارويي و بهداشتي ممنوعيتي براي ثبت فورمولها و ترتيبات دوايي مقرر داشته وبرايدفاع از ارزشهاي اجتماعي هر گونه اختراع يا هرگونه اختراع تكميلي كه مخل انتظامات عمومي يا منافي عفت و اخلاق حسنه اجتماع يا مخالف حفظ الصحه عمومي باشد و يا تضادي با مقررات شرع مقدس داشته باشد قابل ثبت ندانسته است. بعنوان مثال اگر شخصي وسيلهاي اختراع نموده كه با استفاده از آن در سرقت از منازل مردم تسريع وتسهيل شود قاعدهچنين اختراعي كه مخالف نظم عمومي جامعه مي باشد قابليت ثبت نخواهد داشت.

روشهاي ثبت اختراع در ايران و جهان:
دو روش ثبت اختراع در جهان وجود دارد:
الف: روش اعلامي
ب: روش تحقيقي
روش اعلامي : ثبت اختراع بنحو روشاعلامي بر اساس ادعاي مخترع صورت مي گيرد در اين روش ادعاي مخترع مقرون به صحت تلقيشده و به شرط عدم سابقه ثبت ادعاي مخترع به ثبت مي رسد ماده ٣٦ قانون ثبت علايمتجارتي و اختراعات مقرر مي دارد كه : ورقه ( سند) اختراع به هيچ وجه براي قابلاستفاده بودن و يا جديد بودن و يا حقيقي بودن اختراع سنديت ندارد و همچنين ورقهاختراع مزبور به هيچ وجه دلالت بر اين نميكند كه تقاضا كننده يا موكل او مخترعواقعي مي باشد و يا شرح اختراع يا نقشه هاي آن صحيح است و اشخاص ذينفع مي توانندنسبت به موارد مزبور در محكمه ابتدايي تهران اقامه دعوي كرده و خلاف آنرا ثابت نمايند.
باعنايت به ماده فوق الذكر روش ثبت اختراع در ايران روش اعلامي مي باشدمخترع موظف است كه مدارك اختراع ادعايي خود را به اداره ماليكت صنعتي ارائه نمايد واداره ماليكت صنعتي با بررسي ادعاي مخترع در سوابق ثبتي خود يشرط اينكه اختراعمذكور قبلا بنام ديگري به ثبت نرسيده باشد اقدام به ثبت اختراع خواهد نمود و سنداختراع (ورقه) به نام مخترع را صادر خواهد كرد در اين حالت اداره مالكيت صنعتي كه مسئوليت صدور ورقه (سند) اختراع را بعهده دارد مسئول صحت وسقم اختراع مخترع نميباشد بلكه مخترع شخصاپاسخگو خواهد بود و اگر شخص يا اشخاصي ادعايي نسبت به اختراعثبت شده دارند بايد درمحاكم ذيصلاح قضايي مستقر در تهران با خوانده قرار دادن مخترع اقامه دعوي نمايند و نتيجه رسيدگي و صدور حكم قطعي بيانگر واقعيت امر خواهد بود.
همچنين وفق ماده ٣٧ قانون ثبت علايم تجارتي و اختراعات در صورتي كه :
الف: اختراع اختراع جديد نباشد.
ب: وقتي كه ورقه ( سند) اختراع جهت امور نقشه هاي مالي و اختراعات مخل انتظامات عمومي و فرمولها و ترتيبات دوايي صادر شده باشد.
ج: وقتي كه اختراع بطريقه علمي صرف بوده و قابليت استفاده عملي صنعتي يا فلاحتي (كشاورزي ) نداشته باشد.
د: وقتي كه پنج سال از صدور ورقه (سند) اختراع گذشته وبموقع استفاده عملي گذاشته نشده باشد هر ذينفعي مي تواند به مراجع قضايي ذيصلاح درتهران رجوع و تقاضاي صدور حكم دال بر بطلان ورقه اختراع صادر شده از اداره مالكيت صنعتي بنمايد با توجه به مراتب مذكور روش ثبت اختراع در ايران بنحو اعلامي بوده وهر گونه ادعايي در محاكم قضايي مطرح و مورد رسيدگي قضايي قرار خواهد گرفت.

روش تحقيقي: بعضي از كشورها با بهره جستن از وسايل و امكانات و آزمايشگاه هاي مختلف درزمينه هاي متفاوت نسبت به بررسي ماهوي اختراع مخترع اقدام مي نمايند و آزمايشات مدت مديدي بطول مي انجامد تا ادعاي مخترع در خصوص اختراعش مورد بررسي قرار گرفته و صحتيا سقم ادعايش مشخص شود.
در اين نظام سعي مي شود كه اختراع قبل از ثبت بطورمحرمانه نگهداري و حق تقدمي براي ثبت جهت متقاضي منظور شود و اگر ادعاي مخترع مقرونبه صحت نتشخيص داده شد نسبت به ثبت از تاريخ تقاضا و چنانچه ادعاي مخترع صحت نداشتهباشد نسبت به رد اختراع اقدام مي گردد. در برخي از كشورها از هر دو روش استفاده ميگردد مثلا در سوئيس در مورد اختراعاتي كه در زمينه ساعت و دارو انجام مي گيرد روشتحقيقي ودر ساير زمينه ها با استفاده از روش اعلامي نسبت به ثبت اقدام مي شود. بهرهجويي از روش اعلامي و تحقيقي هر كدام مزايا و معايبي دارد كه ذكر آن در حوصله اينمقال نمي گنجد قدر مسلم قانونگذار هر گشور استفاده از يكي از دو روش فوق را متناسببا مقتضيات ومصلحتهاي خاص خود بر مي گزيند ومقررات خاص آن را براي همگان لازم الاتباع مي شمارد.


ورقه اختراع (ياسند اختراع يا گواهي ثبت اختراع) :
وقتي كه اختراع مطابق قانون ثبت علايم تجارتي و اختراعات در اداره ماليكت صنعتي به ثبت برسد نوشته اي كه اداره مزبور دال بر ثبت اختراع به متقاضي يا وكيل قانوني او ميدهد ورقه اختراع يا سند ثبت اختراع يا گواهي ثبت اختراع ناميده مي شود كه وفق قانونايجاد حقي براي دارنده آن مي نمايد. ورقه اختراع به هيچ وجه براي قابل استفاده بودنيا جديد بودن و يا حقيقي بودن اختراع سنديت ندارد و همچنين وجود ورقه اختراع دلالتبراين نمي كند كه تقاضا كننده يا موكل او مخترع واقعي مي باشد و يا شرح اختراع يانقشه هاي آن صحيح است .

ماده ٤٠ قانون فوق الذكر مقرر مي دارد : هر گونه معامله راجع به ورقه اختراع بايد به موجب سند رسمي بعمل آمده و در دفتر ثبت اختراعات نيز ثبت شود. وفق ماده ٤٣ قانون