انتخاب و ثبت علامت تجارتي تابع شرايط خاصي است كه در قوانين كشورهاي مختلف با توجه به عرف جامعه عفت عمومي اخلاق حسنه مصالح كشور و رعايت مسائل مذهبي و اخلاقي محدوديت هايي براي آن پيش بيني شده است. 

در اين قسمت ضمن بررسي علائم ممنوع انواع علامت تجارتي را بادر نظر گرفتن موارد فوق بيان مي داريم: 
 

- پرچم مملكتي ايران و هر پرچمي كهدولت ايران استعمال آن را به طور علامت تجارتي منع كند. 

- علامت هلال احمر - نشانها - انگ هاي دولت ايران 

- پرچم رسمي ايران با علامت مخصوص جمهوري اسلامي وشعار الله اكبر 

- كلمات و يا عباراتي كه موهم انتساب به مقامات رسمي ايران باشداز قبيل دولتي وامثال آن 

- علامت موسسات رسمي مانندهلال احمرو صليب احمر ونظاير آن. 

- علائمي كه مخل انتظامات عمومي يا منافي عفت باشد. 
 

درماده ١ ق.ث.ع.و.ا. علامت تجارتي درمعناي عام آن به كاررفته است و شامل هر گونه نشانه اي كه براي امتياز و تشخيص محصولات تجارتي و صنعتي وخدماتي و بالاخره محصولات مربوط به صنعتگران تجار و كشاورزان استعمال مي شود.مثلا ))شهروند)) كه علامت تجارتي فروشگاه شهروند است برروي كليه اشيا فروشگاه مزبورالصاق مي شود . علامت ممكن است برروي محصولات كارخانه نصب شود مانند : شربت سرفه )اكسپكتورانت) كه برروي محصول الصاق مي گردد. علات صنعتي نشانگر محصول معين و جنسآن ميباشد مانند محصولات بهداشتي (داروگر). همچنين ممكن است علامت صنعتي كارخانه ايمتعددباشد. شايان ذكر است كه علائم صنعتي محصولات موجب تشخيص تمييز كالاهاي مشابهاما با توليدمتفاوت ميگردد. مانند : (صابون نخل و زيتون) . درضمن موسسات خدماتي - تجارتي نيز براي ارائه بهتر خدمات به مشتريان و جذب مشتري علامت صنعتي انتخاب مينمايند. مثلا مي توان درمورد خدمات حمل و نقل كلمه (هما) و از خدمات قاليشويي كلمه )شربت اوغلي) را به عنوان علامت تجاري نام برد.   

علائم فردي جمعي ساده مركب يا صوتي و تصويري 

علائم فردي براي اشخاص معين حقيقي يا حقوقي استعمال مي شود. ومشخص كننده محصولات تجارتي متعلق به آنها مي باشد مانند (ارج) اما علائم جمعي برايتمييز محصولات معين يا اشخاص تهيه كننده از آنها استفاده مي شود مانند(سبلان) كهبراي تشخيص و تمييز (عسل) آن منطقه (به طور كلي و بدون توجه به شخص معين ) از محل ديگر مي باشد و يا قالي كرمان كه از علائم جمعي است. 

علامت ساده ممكن از ١ باچند كلمه يا حرف تشكيل شود مانند (١ و ١) و يا به صورت نقش و تصوير باشد مانندعلامت (سوسمار) بر روي مداد . 

در علامت مركب معمولا كلمه و نقش باهم به صورتتركيبي استفاده مي شوند . همچنين علامت ممكن است به صورت تصويري باشد مانند: منظرهطبيعي كوه (سبلان ) يا كوه (دماوند) براي تبليغ آب معدني و عكس دانشمندي همچون)پاستور) براي تبليغ دارو. 

علامت ممكن است به صورت صوتي و غير مادي معرفي گرددمانند آهنگ هاي موسيقي براي تبليغ كالا كه از راديو يا تلويزيون و گاهي هم به همراه شعر پخش ميشود. 

 

 

به موجب ماده ٥٧٦ ق.ت. ثبت اسم تجارتي اختياري است مگر در مواردي كه ثبت آن الزامي شناخته شود . بدين ترتيب تاجر مي تواندبراي معرفي كالاي خود از اسم تجارتي استفاده كند . گاهي نام تجارتي كالا با اسمت جارتي يا علامت ساخت آن ادغام و به يك شكل شده و براي شناساندن خود محصول به كارمي رود به عنوان مثال محصول ( آدامس ) كه در آن نام تاجر به عنوان اسم تجارتي استفاده شده و در عين حال محصول را نيز معرفي مي كند و اين نوع علامت را در انگليسي و درفرانسه ناميده اند. به هر حال ممكن است اسم تجارتي غير از نام تاجر باشد مانندفروشگاه گل ياس . 

انتخاب اسم تجارتخانه نبايد به نحوي باشد كه مشتريان را درتشخيص كالا گمراه كند . همچنين اسم تجارتي ثبت شده به نام ديگري را نمي توان انتخابو استفاده كرد حتي اگر با نام خانوادگي استفاده كننده اخير يكسان باشد ( مستفاد ازمواد ٥٧٧ و ٥٧٨ ق.ت.) . اسم تجارتي قابل انتقال است و مدت اعتبار آن پس از ثبت ٥سال مي باشد . 

)مستفاد از مواد ٥٧٩ و٥٨٠ ق.ت( . 

ثبت اسم تجارتي مانند ثبت شركتها و دفاتر و علائم و اختراعات به صورت اعلامي است : به عبارت ديگر متقاضي ثبتبا تنظيم اظهارنامه و طي تشريفات مربوط به ثبت و آگهي ثبت علامت را به وسيله اداره ثبت اعلام مي نمايد تا بدين وسيله اشخاص ذينفع با اطلاع از موضوع عند اللزوم اعتراضبه ثبت اسم تجارتي مانع ثبت آن شده و حقوق خود را استيفا نمايند . 

ثبت تجارتي ها نبايد با ثبت اسم تجارتي اشتباه كرد زيرا ثبت نام تاجر با فوت يا حجر تغيير مييابد ولي اسم تجارتي با بقاي خود نشانگر ادامه كار موسسه يا تجارتخانه مي باشد . ماده ٥٨٢ ق.ت.مقرر ميدارد: (وزارت ادليه به موجب نظامنامه ترتيب اسم تجارتي و اعلانآن و اصول محاكمات در دعاوي مربوط به اسم تجارتي را معين خواهد كرد. دراين زمينهدراجراي مواد ٥٢٨ و ٥٨٥ ق.ت. طرح اصلاحي آيين نامه ثبت شركتها مصوب ١٣٤٠ با اصلاحاتبعدي در بند ٢ ماده اول خود اداره ثبت شركتها و مالكيت صنعتي درتهران را مكلف نمودهكه نسبت به ثبت علائم تجارتي و اختراعات و نام تجارتي و اشكال و ترسيمات صنعتياقدام نمايد ولي تا كنون ايين نامه اجرايي ماده ٥٨٢ ق.ت. راجع به نحوه ثبت مرجع ثبت و حمايت قانوني از دارنده ويا تعقيب افراد سو استفاده كنند از نام تجارتي و بهتصويب نرسيده است . با اين ترتيب در حال حاضر ثبت اسم تجارتي بدون تصويب آيين نامهاجرايي ثبت و حمايت از اسم تجارتي امكان پذير نمي باشد و معمولا متقاضي اسم تجارتيرا به عنوان علامت تجارتي به ثبت مي رساند. 

شايان ذكر است به موجب ماده ٣ قانون سجل احوال مصوب ١٣٠٧ كسي حق ندارد نام خانوادگي شخص ديگري را به عنوان است تجارتييا عنوا تلگرافي خود قرار ميدهد. 

 

 

درحقوق ايران حق استعمال انحصاري علامت فقط به كسي متعلق دارد كه علامت را به ثبت رسانيده است(مستفاد ازماده ٢ ق.ث.ع.و.ا) ثبت علامت تجارتي اختياري است مگر درموارديكه قانون ثبت آن را الزامي دانسته باشد (مستفاد از تبصره ١ ماده ٢ ق.ث.ع.و.ا) بهمنظور جلوگيري از تقلب و تقليد و از نظر تسهيل نظارت در ساخت كالاهايي كه براي مصرف واستعمال مستقيم بر روي بدن انسان به كار ميرود ماده ١ آيين نامه نصب وثبت اجباري علائم صنعتي بر روي بعضي از اجناس دارويي و خوراكي و آرايشي مصوب سوم ارديبهشت ماه١٣٢٨مقرر مي دارد: تمام اجناس دارويي و طبي و مواد غذايي مشروحه در ماده ٥ اعم ازآنكه در داخل ايران و يادر خارج ساخته و وارد كشور شده و در بازار تحت اسم مشخصي بانصب برچسب به معرض فروش قرار مي گيرند بايد داراي علامت صنعتي يا تجارتي ثبت شدهبوده و در روي برچسب نكات زير تصريح گردد: 

اسم تجارتي و نشاني سازنده جنس باقيد كشور مبدا. 

- شماره ثبت علامت در ايران. 

- تقاضاي ثبت علامت بايد دراظهارنامه ثبت علامت بازرگاني در سه نسخه روي نمونه هاي چاپي از طرف متقاضي ياوكيلوي تهيه و تسليم گردد. اظهارنامه مذكور بايد دارادي تاريخ و امضا بوده و حاوي نكات زير باشد: 

- امضا كننده اظهارنامه صاحب علامت. 

- اقامتگاه قانوني (شخص حقيقي يا حقوقي( 

-رشته تجارت يا نوع صنعت. 

- اسم و اقامتگاه اشخاصي كه صلاحيت دريافت ابلاغ و اخطار را دارند. 

- كالا و طبقات علامت بر طبق آيين نامه (ق.ث.ع.و.ا( 

- شرح و توصيف علامت. 

-طرز مخصوص استعمال علامت مانند اينكه قيد شود به وسائل مختلف به هرشكل واندازه و نوع چاپ 

 به موجب ماده ٥قانون ثبت علائم و اختراعات زيرممنوع است