ابزارهای بیان و ترسیم یک مدل کسب و کار

  1. تمثیل

حتماً برای توضیح نحوه کار شرکت‌ها از عبارت «مثل شرکت ... می‌مونه» استفاده کرده‌اید. شما با این کار، از تمثیل برای بیان مدل کسب و کار یک شرکت استفاده کرده‌اید. در استفاده از این ابزار، فرض بر این است که افراد با مدلکسب و کار شرکتی که به آن ارجاع می‌شود، کاملاً آشنا هستند. در اینصورت می‌توان مدل کسب و کار شرکتی که دقیقاً با همان مدل کسب و کار فعالیت می‌کند را با یک تمثیل ساده و بدون زحمت توضیح دادن، بیان نمود.

به عنوان مثال، شرکت هواپیمایی ساوت‌وست که به هواپیمایی کم‌هزینه معروف است، تقریباً در همه جای جهان شناخته شده می‌باشد. دو شرکت رایان‌ایر و ایزی‌جت نیز دو شرکت هواپیمایی کم‌هزینه هستند. مدل کسب و کار این دو شرکت نیز با کمی تفاوت، شبیه به مدل کسب و کار ساوت‌وست می‌باشد. بنابراین اگر می‌خواهید مدل کسب و کار این دو شرکت را برای فردی توضیح دهید که با مدل کسب و کار شرکت ساوت‌وست آشناست، کافی است برای مثال بگویید: «ایزی‌جت مثل ساوت‌وست می‌مونه.» سپس اگر بخواهید دقیق‌تر توضیح دهید، می‌توانید به بیان نقاط تفاوت آنها بپردازید.

        مثل        می‌مونه!!!

2. چارچوب‌های جاهای خالی را پر کنید

آیا تاکنون سندهای مرسوم استراتژی شرکت‌ها که شامل: مأموریت شرکت، چشم‌انداز، ارزش‌های شرکت و استراتژی است را ملاحظه کرده‌اید؟ این سندها همگی از قالبی استفاده می‌کنند که در تمامی آنها مشترک می‌باشد. اگر به ابزارهای مدیریتی‌ای که در سازمانتان مورد استفاده قرار می‌دهید، نگاهی دقیق‌تر بیاندازید، ابزارهای دیگری از این نوع را خواهید یافت.

طیف وسیعی از ابزارهای استفاده شده برای بیان و ترسیم مدل کسب و کار نیز بکار رفته‌اند، از همین نوع می‌باشند. یکی از این انواع ابزارهای که معروفیت جهانی پیدا کرده و بخاطر سادگی کاربردش، بسیار مورد استفاده قرار گرفته است، تابلوی طراحی مدل کسب و کار استروالدر و پیگنیور می‌باشد. کافی است موارد اجزای مدل کسب و کارشرکت مورد نظر خود را در هر یک از این جاهای خالی قرار دهید و نوع ارتباط آنها با یکدیگر را مشخص نمایید تا مدلکسب و کار مورد نظرتان را به نمایش درآورید.

این چارچوب از نه جزء تشکیل شده است: 1) بخش‌های مشتری، 2) ارزش‌های پیشنهادی، 3) کانال‌ها، 4) ارتباط با مشتری، 5) جریان‌های درآمدی، 6) منابع کلیدی، 7) فعالیت‌های کلیدی، 8) مشارکت‌های کلیدی و 9) ساختار هزینه.

3. سوال بر مبنای هر جزء مدل کسب و کار

این ابزار که بر مبنای ابزار قبلی است، کار کردن با ابزار «چارچوب‌های جاهای خالی را پر کنید» را آسان می‌کند. در این ابزار، بر مبنای هر یک از اجزای مدل کسب و کار، سوالاتی پرسیده می‌شود که با در کنار هم قرار دادن جواب این سوال‌ها، مدل کسب و کار شرکت مورد سوال را می‌توان استخراج نمود.

برای مثال، سوالاتی که می‌توان در خصوص جزء سازنده ارزش‌های پیشنهادی پرسید، به قرار زیر می‌باشند:

• چه ارزش‌هایی را به مشتریانمان ارائه می‌کنیم؟
• به حل کدام یک از مشکلات مشتریان خود کمک می‌کنیم؟
• چه نیازهایی از مشتری را برآورده می‌نماییم؟
• چه بسته‌ای از محصولات و خدمات را به هر بخش مشتری پیشنهاد می‌‌دهیم؟

4. حلقه‌های تصمیم و پیامد

بر مبنای کار صاحب‌نظرانی همچون نیکولاج سیگلکاو (رئیس دانشکده مدیریت دانشگاه پنسیلوانیا) که سازمان را همچون سیستمی به هم پیوسته از تصمیمات در نظر می‌گیرند، ابزاری برای نشان دادن مدل کسب و کار یک شرکت توسعه داده شده است که برای استفاده در موارد خاص بسیار جالب توجه و کاربردی است.

این ابزار با مدنظر قرار دادن تصمیماتی که اتخاذ می‌شوند و پیامدهایی که این تصمیمات به دنبال دارند، حلقه‌های علت و معلولی‌ای را تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده مدل کسب و کار آن شرکت است. در این روش، تصمیماتی که اتخاذ می‌شوند، به رنگ آبی نشان داده می‌شوند و پیامدهای انعطلف‌ناپذیر به رنگ زرد و پیامدهای انعطاف‌پذیر بدون رنگ هستند.

در این روش، مدل کسب و کار را در هر برش زمانی‌ای باید ترسیم نمود. به عنوان یک مثال، شکل زیر نشان دهنده مدل کسب و کار شرکت رایان‌ایر در ابتدای تأسیسش می‌باشد که با ابزار حلقه‌های تصمیم و پیامد ترسیم شده است.

5. قصه‌گویی

قصه‌گویی ابزاری است که استفاده از آن در سازمان‌ها بسیار رایج شده است و به صورت یکی از مهارت‌های ضروری رهبران سازمان‌ها درآمده است. این ابزار عمدتاً در ترکیب با سایر ابزارهای پیشتر گفته شده و پس از استخراج مدلکسب و کار با یکی از این ابزارها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا بتوان بهتر مدل کسب و کار را برای تمامی افراد با هر سطحی توصیف کرد.

استفاده از ابزار قصه‌گویی با اضافه نمودن شخصیت‌ها به فرآیندهای موجود در آن سازمان و توصیف اقدامات و منابع صورت می‌گیرد و از آن طریق می‌توان به توصیف مدل کسب و کار آن سازمان پرداخت.

منبع: http://mbaland.net